top of page

Willen de echte plaatsmakers nu opstaan?

Hoe plaats te maken met horeca, leisure, buurtfuncties als grotere publiekstrekkers. In deze blog wordt een aantal echte 'plaatsmakers' in de schijwerpers gezet, maar uiteraard gaat het om de beweging er omheen en alle initiatiefnemers die meedoen in een straat, wijk, dorp of stad. - door Erik Groenenboom

Eigenlijk is deze blog een laatste deel van een drieluik. De eerste twee blogs stonden op mijn website (Funup). In het eerste deel maakte ik voor mezelf plaats voor iets nieuws. Door oude schepen te verbranden. In het tweede deel ging ik verder in op placemaking. Met de conclusie dat 'plaatsmaken' zelfs nog meer betekenis heeft dan het al rijke begrip 'placemaking'.

In feite probeer ik al een decennium plekken via beleving betekenis te geven. Maar zelden alleen, een 'plaatsmaker' moet zich er vooral van bewust zijn dat er velen zijn die een plek doen opleven. Planners, ontwikkelaars.... maar vooral bewoners, ondernemers... en natuurlijk hun klanten. Als het goed gaat met een plek zijn er vele plaatsmakers. Maar als het nog niet zo ver is.... willen de echte plaatsmakers nu opstaan? Ongetwijfeld een vraag die ook ligt te branden bij veel gemeenten.

Nu ben ik deel van een collectief dat zich zowaar De PlaatsMakers noemt. Met HoofdLetters! Dat belooft wat. Maar ik geloof oprecht dat we niet arrogant zeggen dat wij de nieuwe placemakers zijn. Nee, hoewel onze waarde ook wel degelijk zit in het feit dat we niet alleen zullen onderzoeken en adviseren, maar ook risico zullen nemen en ondernemerschap tonen, is de tweede betekenis van plaats maken zo nog belangrijker. Plaats Maken voor anderen.

Direct ga ik dan ook in op een aantal ultieme voorbeelden van plaatsmakers. Ondernemers die toen nog niemand heil zag in de plek het aan hebben gedurfd een iniatief te nemen waardoor een balletje ging rollen. Maar eerst even kijken hoe ik het door de jaren heb aangepakt. Immers sinds mijn studie planologie ben ik ook al met 'placemaking' bezig (zie ook mijn funup-blog).

Ik heb

- talloze malen advies geleverd en projecten gemanaged op het gebied van stedelijke ontwikkeling (oa Visie Zuidas en andere stedenbouwkundige en planologische plannen: De traditionele betekenis van placemaking in ultima forma, de planners en ontwikkelaars bepalen)

- vele games georganiseerd, gefaciliteerd en meegespeeld, waarbij buurtbewoners aan bod kwamen en gelijk met hun dromen aan de slag konden (oa Oasis Game)

- buurtfestivals, -feesten, -activiteiten georganiseerd in leegstaande gebouwen (oa Zaandam)

- bewoners en andere betrokken bevraagd en aangejaagd in hun ideeën (oa Veghel, Alphen aan den Rijn, Utrecht)

- zelf plekken ingenomen om er een speelse omgeving te creëren (HONK voor Spelende Mensen en Lasercity Amsterdam), samen met lokale culturele instanties en horeca.

- als stadsbewoner en reiziger meegedaan in allerlei iniatieven van anderen, nieuwe plekken bezocht en, als het maar even kon, geconsumeerd wat werd aangeboden.

Speldenprikken als het gaat om plaats maken, maar voor mijn gevoel wel wezenlijker dan plaats pogen te maken op papier of computer, vanuit een kantoorgebouw elders. Het eerste voorbeeld dat ik noemde lijkt ook die afstand te impliceren, maar de bij de Zuidas betrokken managers en consultants daadwerkelijk midden op de Zuidas hun werkplek hebben. En dat helpt toch bij het mee maken van plaatsen.

Dan de inspirerende voorbeelden. Twee substantiële plaatsmakers zijn dit jaar zowaar genomineerd voor de eervolle titel 'Amsterdammer van het Jaar' (Parool), normaal gesproken bestemd voor mensen die armoede bestrijden of voor mensen die levens hebben gered. Mensen die begaan zijn met stad, mens en maatschappij in het heden, maar niet zozeer met stadsontwikkeling of 'placemaking'. Nee dan deze genomineerden.

De Drie Wijzen uit het Oosten worden ze genoemd. Horeca-ondernemers pur sang. Hun steevast volle en bruisende café's zijn niet bedoeld voor alle lagen van de bevolking. Althans, die komen er dan in ieder geval niet. Nee er komen yuppen, yuppen en nog eens yuppen. Met wel wat te besteden. Alleen die café's (bijna allemaal in Amsterdam-Oost) bevinden zich wel op pleintjes en plekken die daarvoor nog allesbehalve 'hip' waren. Op achteraf pleintjes, zoals het Beukenplein en Krugerplein. Tussen de kebabzaak en het oude bruine rokerscafé. Er is nu zelfs een zaak onder een grote lelijke parkeergarage. De zaken zitten altijd vol, trekken dus meerdere ondernemers aan, trekken vervolgens publieke investeringen in de openbare ruimte aan, trekken tot slot meerdere yuppen aan die er willen wonen. Met gentrification tot gevolg. Nu dus plots leuke 'gemende wijken'. Natuurlijk zitten daar op langere termijn in de context van de stad ook nadelen aan (verdrijving lagere inkomens), maar je moet toegeven, deze commerciële ondernemers zijn plaatsmakers pur sang gebleken. Oost is the place to be! Of?

Architect Andre van Stigt knapt al decennia oude kerkjes op en vult ze waar het kan met buurtfuncties. Maar de oude tramremise in West, dat was toch een andere schaal. West, dat tot Oost op kwam, toch de hippe buurt moest worden. André de architect en André de man van de buurt (de ontwikkeling van de tramremise gebeurde in een heuse buurtmaatschappij) waren al goede placemakers. Maar door ook nog eens 'plaats te maken' voor anderen met ideeën is André wellicht niet de Amsterdammer van het jaar 2014, maar dan toch zeker de Plaatsmaker. Het complex 'De Hallen' is dit jaar open gegaan. Prachtig gebouw, middenin de buurt, gekoppeld aan de volkse markt. Met 'hippe' en commerciële functies als een bioscoop, restaurant, een hotel en de geweldige bruisende 'Foodhallen' (die in 1 klap goed maken waarin Oost voor liep op West). Maar ook met maatschappelijke functies als een bibliotheek, werkplekken voor jongeren die een vak willen leren et cetera. West is the place to be!

Horeca, leisure en functies voor zowel de buurt, als voor een grotere doelgroep (stad, regio, toeristen). Zo maak je plaatsen. In de twee voorbeelden hierboven worden vier mensen op een voetstuk geplaatst, maar uiteraard gaat het om de beweging er omheen en alle iniatiatiefnemers die mee doen in een straat, wijk, dorp of stad.

Zelf wil ik er de mensen van Roest aan toevoegen, de culturele vrijplaats waar ik een jaar mee heb samengewerkt toen mijn eigen zaak in de Van Gendthallen was gevestigd. Ze waren vrijwel de eerste in een daarvoor kansloos gebied, runnen er nu al jaren een bruisende horecazaak, organiseren van alles op cultureel gebied, maar bieden ook ruimte aan beginnende ondernemers om hun waar te verkopen of een optreden te geven. Of aan buurtbewoners om een moestuintje aan te leggen. Door de aanwezigheid van Roest kon ook ik mijn zaak een stap verder brengen. En zo weer zelf de plaats mee maken.

Zij (en vele anderen) zijn anno 2015 de plaatsmakers van Amsterdam. Voordat ik ook zo'n invloedrijke plaatsmaker ben, wil ik met de andere PlaatsMakers uit ons nieuwe collectief een bijdrage leveren om in heel het land gemeenten, corporaties en ontwikkelaars eveneens in staat te stellen 'plaats' te maken. Voor andere echte plaatsmakers, degenen die een idee hebben voor een plek en dat idee uitvoeren. Dus zullen we ook als PlaatsMakers nog vaak de vraag stellen:

"Willen de echte plaatsmakers nu opstaan?" Met of zonder hoofdletters.

Blog van PlaatsMaker Erik Groenenboom

photo credit: <a href="https://www.flickr.com/photos/franklinheijnen/15752592842/">amsfrank</a> via <a href="http://photopin.com">photopin</a> <a href="http://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/">cc</a>

Featured Posts
Kom later terug
Gepubliceerde posts zullen hier worden weergegeven.
Recent Posts
Archive
Search By Tags
Er zijn nog geen tags.
Follow Us
  • Facebook Basic Square
  • Twitter Basic Square
  • Google+ Basic Square
bottom of page